Abu jida ( Abugida ) ( Abjad script)
----------------
Dirree dhawaa, laga odaatiifi naannoo goda biftuu keessa tahee iddoo biraatti, malattooleen holqa keessatti bocaman sun jalqaba ilmi namaa bara 8000 dura sadarkaa mallattootiin
Walii galaa akka turee fi tooftaa barreeffamaa tan addunyaan " syllabary" jechuun waamaa jirtu tana bara itti eegale agarsiisa. Malattooleen bifa barreeffamaatiin
Siidaalee (monuments) fi dhagaa irratti bocuudhaan eegalte tun suuta suuta, dhawwaataan gama tooftaa barreeffama qubeetti ol guddachaa dhufte.
Qubeeleen bifa mallattootiin barreeffaman tun takka takkaan sagalee qabaachuu baatus yeroo walitti dhufan hiikkaa waan qabduuf namoonni gara garaa warri afaan tokko hin beeyne ittiin walii galaa ture.
Bara 4000 B,C. Dura gostti arabaa tan Nabaatii jedhamtu naannoo kaaba Arabia irraa gaafa gara laga Jordanitti godaanan gosoota naannoo San jiru wajjiin daldala irratti Walii galuuf jecha qubee bifa mallattoo tan Nabaatiya jedhamtu uumatan.mallattoon tun afaan warri nabaati ossoo hin tahiin mallattoodha.
Gabaabumatti mallattooleen gara gara tan kaaba arabiyatti uumaman fakkeenyaaf;- Hismatya, Dumatiya, talmatiya, Nabaatiya. Syriyafi k.k.f. walitti dhufuudhaan qubeen afaan arabaa tun akka uumamtuuf sababa tahan.
Haa tahu malee kibba arabiya, keessattuu naannoo amma Yaman jennuun tana keessatti hamma jaarraa 6ffaatti qubeen
Abujida ( Abugida ) zabur fi musnad jedhaman naannoolee akka sabatan, hadaramout, habashaat,Awsa fi himter keessatti bal'innaan ummanni dhima itti bahaa ture. Mootoonni adda addaa kan bara San keessa galaana diimaa irraa kaassee hamma galaana Meditaraaniyatti dhiibbaa guddaa godhaa turan
Qubeelee tana bakka adda addaatti babal'isaa
akka turan qorataan biyya Austria Dr Eduard Glaer barruu isaa irratti ibsee jira.
Qubeen gi'iiz tan amma ityoophiyaa keessatti Abugida jechuun beekamtu tun bu'uurri isii qubee Abujida ykn Abjad jechuun kaaba Arabia keessatti beekamtu tana irraa tahuun isii namuu irratti walii galee jira.
Afaan arabaatiin Abujida jechuun Abbu torba ( Ancestors) jechuudha.
Akka barreessaan biyyaa arabaa kufan ibn al- qalbii jedhutti Abujid jechuun (badwii) gosa arabaa tan Yaman keessa turteedha jedha.
Akka qorattoonni hedduun irratti walii galanitti qubeeleen Kaaba arabiya keessa turan Abujad, zabur fi musnad walitti baquudhaan jaarraa 4ffaa keessa, jechuun bara mootoota Aksum keessa qubee gi'iizii tan Abujid ( Abugida )jedhamtu tana uuman.
Qubeeleen kaaba Arabiya keessa turan tun jaarraa 6ffaa booda qubee afaan arabaatiin liqimsamaniis Aksum keessatti "survive "
Godhanii jiran.
---------------------------------------------
Denial Peter ( 1990)
World writing systems, oxford university press
Gregg grane
World Ancient language cambridge university.
Makhtari sulxan
Proposel to encyclopedia old south Arabia
Script.
Josef meri
Medieval Islamic civilization.
Photos from Yemen military mousem
No comments:
Post a Comment