Translate

Saturday, February 27, 2021

# Raya Rayumma# Raayyaa Raayyuummaa

 Raya Rayumma( ራያ ራዩማ)
**************-----------********
የራያ ህዝብ እንደማንኛዉም ማህበረ ሰብ የራሱ የሆነ ቋንቋና ባህል ያለዉ ማህበረ ሰብ ነዉ። ከዝህ በታች ያለዉ ቃላቶች እና ፍቻቸው እንመልከት።ምናልባት የቃላት ግድፈቶች ካሉ ከወድሁ ይቅርታ እየጠየቁ ለመታረም ፍቃደኛ  ስለ ሆንኩ መልካሙን ትብብራቹህ አይለየን እላለሁ።   የራያ    ልጆች ቋንቋቹህ በመጽሃፍ ባይጻፍም ትርጉሙ እኖሆ ብያለሁ።መልካም ንባብ

ራያኛ                     ኦሮምኛ                    አመ
ፋጀ                       ፋጅ                         አርማ
አራርሳ                  አራርሳ                     አስታራቅ
ቃናኔ                    ቀነን                         እንክብካቤ
ዱረይቲ              ዱረይቲ                    ባለጸጋ
ዳሙ                 ዳሙ                          ጣዝማ
ባድ አቱ               ባድ አቱ                    ሃብታም
ጉግሳ                ጉግሳ                       ፈረሰኛ
እብሳ                 እብሳ                                        መብራት
ሻንታሞ              ሸንታማ                     50
ቆቦ                   ቆቦ                          ጉሎ
ቅልሻ                 ቅሌንሳ                   ንፋስ
ድማ                 ድማ                       ቀይ
ጉራቻ                ጉራቻ                     ጥቁር
አዴ                    አድ                         ነጭ
ኩሌ                 ኩሌ                        ጠይም/ፍልቅልቅ
እቱ                        እቱ                       የጎሳ ስም
ሃራ                    ሃራ                         ጥራግ/ጥረግ
ኦዳ                      ኦዳ                       ዋርካ
ቕልጣ               ቅልጦ                          ፨  
ጃኖ                      ጃኖ                   ርባን/ ልብስ
ጫሌ                    ጫላ                   በለጠ
መጋል/ለ             መጋላ                 ጠይም
ሃንጥያ              ሃጥያ                     እላማ
ዳድእ/ኤ         ዳድእ/ኤ                 ካትካላ
ዳይማ             ዳእማ                     ህጻን
ሮብሰ/ሮባ         ሮብሰ/ሮባ            ዝናብ/ ዘነበ
ጃሪ                  ጀሪ                       ሰዎች
ገለታ                 ገለታ                 ምስጋና
ጅሎ               ጅሎ                የሰዉ/የቦታ ስም
ደዮ/ዳዩ         ደዮ/ዳዩ               የሰዉ/የቦታ ስም
በድ አሳ         በድ አሳ            ሃብታሙ
ቶላ               ቶላ                   ጡሩ
ከነ               ከን                       አምጣ                        
ወሆሎ             ዋህሎ                   ጓደኛ
ኩኩፍቶ            ጉጉፍቱ                  ኮረብታማ
ሆርማት               ሆርማታ             አርብ/አርብቶ አደር
ጎልና                   ጎለና                   ከትንሽ ግዜ ቡሃላ
መካንሳ                 መካንሳ                  ብሳና
ገንዳ ጢራቻ                ጢረቻ               ጠጠር
ጥጣ                    ጥጣ                   ፉጭት
ካራጉቱ                 ካራጉቱ                ሙሉ በር
ጢሳ ባልማ            ጪሳ ባልማ            የባሃልማ ማረፍያ
መርሳ                  መርሳ                    ዙር
በደኖ/ቁርቁራ/አጎብድ      በደኖ/ቁርቁራ/አጎብድ

#Walloo- Wollo- Wello-#ወሎ

ወሎ ሙሉ በሙሉ የኦሮሞ ሀገር ነበር።
https://www.facebook.com/wallo.lion.9
የወሎ 7 ቤት ብሔረሰቦች ወራሂማኖ ፣ወራኢሉ፣ ወራቃሉ፣ ወረባቦ፣ ወራአልቦኮ፣ ወራከራዩ፣ ወራኖሌ የወሎ ሕዝብ መሠረት ናቸው። በ 19ኛ ክፍለ ዘመን የትግሬው ካሣ ምርጫ አጼ ዮሐንስ4ኛ ና አጼ ቴዎድሮስ በሙስሊሞች ላይ የክሩሴድ ጦርነት አውጀው ሕዝቡን ጨፍጭፈው እስላምችን ክርስቲያን አንስተው ሥም ባህል ታሪክ ቋንቋ ወደ አማራ ከመለወጣቸው በፊት ወሎ የኦሮሞ ሀገር ነበረች። ዋሎ የኦሮሞ ጀግኖች የበቀሉባት የራያ የአሰቦና የዋቅጅራት ሀገር ነች። ከላይ የተጠቀሱ የወሎ ሕዝብ መሠረት የሆኑ ብሔረሰቦች አብዛኛዎቹ ኦሮሞነታቸውን ረስተው ማንነታቸውን ለውጠው ትግሬና አማራ ተብለው ሲኖሩ እጅግ በጣም ያሳዝናል ይቆጫል ያንገበግባል። ከ 11ኛ ክፍለ ዘመን በፊት ጀምሮ ኦሮሞን እርስ በርሱ አዋግቶ አንድነቱን ከፋፍሎ በማዳከም በአበሲያ እንጅ እንድ ወድቅ ያደረገው ጠላት የ አንድነት ማጠት ነው።  ኦሮሞ ሃይማኖት ያደረበትን ከፍተኛ ውድቀት ተገንዝቦ ከሃይማኖት ቅኝ አገዛዝ ባርነት ነጻ ለመውጣት መወሰን አለባት። ወሎ ብቻ ሳይሆን መላ ሀገሩ ሊያዝ የቻለው በ ሀይማኖት ጦርነት ጦስ ነው።

በጣም የሚያሳዝነዉ በጠላት ተከበዉ እየተመቱ የሚኖሩ የወረሂማኖ ሙስሊሞችና የጁዎች ሙስሊሞች የኢማም ማዕረግ ለማግኘት እርስ በርሳቸዉ ሲባሉ በዮሐንስ 4ኛ እጅ ወድቀዉ በግድ የክርስትና ሃይማኖት እንዲቀበሉ ተደረጉ፡፡ብዙዎቹ ፍጅት ተፈጻመባቸዉ፡፡ከዚህ አደጋ የተረፉት ወደሱዳን ተሰደዉ አመለጡ፡፡ ለ1000 ዓመታት ሕዝብ እየከፋፈለ አንድነት እያዳከመ ኦሮሞ ከወደቀበት የባርነት አገዛዝ እንዳይነሳ በማድረጉ ነዉ፡፡ የዛሬዎቹ ኦሮሞዎች ከአለፈዉ ጠባሳ ታሪክ ተምረዉ ከሃይማኖት ባርነት ተላቀዉ እንደ ሰለጠነዉ ዓለም ማንነት አንድነት ጠብቀዉ መኖር አለባቸዉ፡፡ለሚሰማ ሰዉ ታሪክ ያስተምራል ጊዜ ይመክራል ዘመን ይለዉጣል፡፡ ስለዚህ ኦሮሞዎች አንድነት ጠብቁ። በገሳ በወንዝ በክፍለ ሀገር በሃይማኖት መከፋፈሉን አቁሙ፡፡

#Carcar-ጨርጨር

Bara1896 G.C, Lola Adawa booda laftii qonnaan bultootaa tan naannoo carcar keeysa 
Jirtuu irra guddoon malkanyaafi Abbaa burqaa, warra Lola Adawa gubbatti hirmaateef Adda goodamtte.haa tahu bara 1900 G.C booda warri
Garee tafarii mokonnin jalatti hiriiree humna godhachuun lafa hedduu dhunfachuun heegaree Algaa warash (tafarii mokonnin) bareechan.laftti bunaa guddoon tan  booramaafi naannoo
Magaalaa baddeessa jirtuu iristii Algaa warash tan tafarii mokonnin taatte.laftii bishaan harawaacatiin qabii, shanan dhuuggootirraa kaasee hamma doobbaa jirtuu iristii tafarii mokonnin taatus,fitawraarin takala hawariyat takal mariyam lafa Amma magaalaan hirnaa irra jirtuu iristii isaa godhachuun harka lafa jalaatiin tafarii mokonniniif haala mijeessaa ture.gara biraatiin laftii naannoo ciroo iddoo malkanyaan hedduun irra jirtuu taatus, garuu laftii Amma magaalaan ciroo irra jirtuu tun iristii malkanyaa Nama Lola Adawa gubbatti gurri isaa duudee iristii walda tsadiqi turtte.
Haa tahu garuu bara 1924tii ergamaan Algaa warash  fitawraari takala hawariyat yeroo awraaja carcar hundeessu malkanyaa fi  Abbaa burqootaa warra naannoo magaalaa ciroo maadheefatee jiru kaasuun 
Lafa Amma magaalaan ciroo irra jirtuu (jachuun lafa iristii malkanyaa walda tsadiqi) tana ykn laga ciroo qallaa gara mirgaatii dhisuun, lafa tana bakka afurtti addaan qooduun malkanyoota irra qubsiise.(madda:kitaaba fitawraari takala hawariyat: ya hiyoot taarik fuula 356- 366)
     Yeroo san irraa guddaa warri lafa San gubbaa qubate deegartoota tafarii mokonnini.yoo yaadane tahee Lola naannoo mi'eessootti deegartoota tafarii mokonniniif loltoota lij iyaasu jiddutti godheme gubbatti irraa caalaa warri hirmaatee malkanyoota kanaa.
   Akka ityoopiyaatti laftti yeroo duraa bifa awraajaatiin hundeeffamtte Awraajaa carcari.
Fitawraari takala hawariyat bara 1924 yeroo hundeessu ona kurnan ituu irraa akka jiruutti fudhachuun warra gosa afaar kan lafa oromoo naannoo Awshiifi afdam,mulluu keeyssa qubatee jiruu carcar jalatti moggaasuun, afdamtii warra afaar muuduun awraaja carcar hundeesse.kan Nama ajaa'ibuu akka kitaaba isaa kana gubbatti fitawraari takala hawariyat ifa godhetti naannoon Amma maqaa dhahe kana keeysa gostii somalee warri issa lafa San keeysa hin ture.warri biyyoo karaabaa magaalaa (bitaa gurgurii) wallin qabu afaariifi oromoodha.kanaaf ragaan kitaaba fitawraari takala hawariyatii)
Awraajaan carcar waradaa kudhan qabaachaa ture, isaaniis:- xuulloo, doobbaa, qunnee, ciroo,bishaan harawaacaa,bookee, habroo, gubaa qorichaa, balbaleetii, Adal/Afaar.

#Ras Alula _Abba Nagaa

RAAS ALULA QUMBII ABBAA NAGAA
********--**********-----*****
Ras Alulaa Qumbii abbaa nagaa.
Fakkeenyaf Ras Alula qumbii( Abba nagaa)  goota oromoo wallooti.
Alulan tugres Amaaras miti.
Oromoo ta,uu akkan beekamne maqaa farda isaatin Alula Abba nagaa jedhanii waamani tigree godhani. Seenaadhan Alula qumbiifi Alula Abbaa nagaa kan jedhamee waamamu tigree keessa hin jiru. Seena balleessuf walitti makuu fakkeenya warra habashootaa waan ta,eef malee.Aksum( Akasuma) qaroominni warra kaabaa warra Aksum( Akasumaa) kan warra oromootaaf warra Agaw lammeenuu ilmaan kush habashoonni seenaa warra kuushoota kana dhoksuu baayye jaalatti. Mootuwwan oromoo bara 1000 BC makida Aaga baasi, 40-78  Ad mootuwwan Gandake gorsame guddicha, jarraa 9ffaa keessa immoo giiftii  gudditti gaadi,a falaasaa magaalaa guddoo Aksum teessuma godhachuudhan biyya bulchaa turte.jaarra 250-500 warroonni seem karaa yamani biyya warra kuushotaykn nubiyanota galani. Magaalan Aksum kan jalqabamte jaarra 3000 Bc keessa ture. Aksum qaroominni ishee kan oromootati .Seenan akkuma dhoksame san seenaan Alula qumbii abaa nagaatis dhoksamee tigree godhamee jira. Garuu alula abba nagaa oromoo walloodha bulchaa warra tigray ture malee seenan nii dubbata.bakki dhaloota isaa walloodha. Ragaadhafi maqumti Alula qumbii Abbaa nagaa jedhamu kun ragaa guddaadha afaan tigriffaafi amaariffaa keessa qumbiif nagaan hin jiru.
/By miky sultan/



# Walloof Harargee

Walloof Hararghee
(Kutaa 1ffaa)
Jaarraa 16ffaa dura lafa amma Walloo jechuun beekamturra
ummanni Oromoo bal’inaan akka jiraachaa ture seenaan
ummata Oromoo ni mul’isa. Jaarraa 16ffaa keessa Diini
humnoota Awurophaa fi biyya Olloota lafa Oromoo jiran irraa
kallattii adda addaatiin Duula Oromoorratti banuun baayyachaa
dhufte. Akkumma roorroo hamtuun nama cimsitti jadhamutti,
Oromoonis sirna bulchinsa gadaa jalatti daran cimanii fi
gamtoomanii diinoota kallattii addaa addaatiin itti bobba’an
hunda ofirraa qoolachuun, lafa dheedaa isaani of harka
tursiisuu danda’ani jiru. Kana malees lafa dheedaa qullaa jirtu
dabalataan of harka galchuus danda’anii ture.
Toora Walakkaa Jaarraa 16ffaatti Abbaa Gadaa Ituu ture kan
jadhamu # Abbayyii_Galaan fi Abbaa Gadaa Afran Qalloo ture
kan jadhamu # Buluuloo_Laangichaa Carcarii fi Ona Afran
Qallootirraa, akkasumas humni muraasni Booranaa fi Iluu
Abbaa Booraa irraa gara Wallootti akka duulan gumii Sabaa
waliigalaatiin Odaa Roobaati Murtaa’e ture. Abbaan Gadaa Ituu
# Abbayyii_Galaan gaantaa (garee) 12 kan gosota Ituurraa
walitti sassaaban gara Kaabaati akka duula gaggeessan
murteessan. Looltoota Carcarirraa Laga Hawaas
qaxxaamuranii duulan maatii isaani wajiin achuma Wallo
qubatanii akka lafa walloo diinarraa ittisaniif qajeelchan. Erga
Walloo tutuqaa Diinaa irraa faccisan booda achumma
qubatanii maatii horachuun wal hormaani hidda dhaloota Ituu
wallootis saaree daraaruu jalqabe.
Warri Carcarirraa walloo duule erga weeyrartootarraa lafa
Oromoo Walloo bilisoomsan booda, lafa bilisoomsan san
maqaa ganda isaanii kan hararghe # Carcar_Walloo jechun itti
moggaafatan. Kan Ona Ituu Habroo irraa duule # Habroo
jechuun, kan Waldayarraa Duulee # Waldaya jechuun, kan
Dirree Qaaluu fi gubbaa qorichaa Warra Qaaluu irraa duulan
# Warra_Qaaluu jechun, kan Ona Ituu Baabboorraa duulan
# Warra_Baabboo jechuun, kan Ituu Liibanirraa duuln
# warra_Liiban , kan Ituu Baaye irraa duulan # Warra_Baaye , kan
Ituu Jiille irraa duulan # Warra_Jiille jechun, kan Hararghe
bahaa Qobboorraa duulan # Qobboo jechun, kan
Komboolcharraa duulan # Koomboolcha jechuun, hangi xiqaan
iIuu abbaa booraa irraa duules # warra_Iluu jechuun, kan
Booranaa irraa duulanis # Boorana jechuuni ture lafa walloo
jadhamtu tana maqaa ganda dhalootaa fi irraa duulaniittiin
moggaafachaa turan. Sababa kanarraa ka’uuni ture hanga
arraa moggaasni lafa Harargheeti fi walloo, akkasumas
maqaan gosa Oromoo Hararghee fi Wallootis kan haala addatti
walfakkaachuu danda’eef.
Hanga ammaa uffannaan Aadaa Oromoota Hararghee fi Walloo
qofti kan walfakkaachuus danda’eefis kanumarraayi. Fakeenya
Oromoo keessaa uffata Aadaa Marxoo, Billawa, Goofaree,
Ulee, Shuuwaaka, Filaa, fi kkf uffata Aadaa Dhiiraa walfakkaatu
qabu Hararghee fi Walloo qofa kan tahu danda’eefis ka’uumsi
seenuma kanarraa akka tahe himama. Gara dubartiitiinis
Shurrubbaa, Shinshinii, Kaafuraa, Callee, Kilkillee, gumee fi
saakayyoo suuqachuunis aadaa hedduu walfakkaataa tokkoo
tahe kan qaban Hararghee fi Walloo kan taheefis kanumarraayi
jechuun ni danda’ama. Kanaafuu walitti dhufeenyi Walloo fi
Hararghee, (keessaafuu Ona Ituu) seenaa dheertuu fi
hidhatinsa hidda dhiigaa gadi fagoo kan qaban tahun sirriiti
hubatamuu fi hogu mara yaadatamuutu irra jiraata.
Seenaa teeenya ambi afaan, aadaa fi seenaa keenya hin
beekneetu akkumma fadheti nuuf barreesaa waan turaniif akka
biraati nuuf barreessaa turan. Ammaaf Dhimma hidhatinsaa
kanaa akkumma jirutti fuuldura kan itti dachaanu tahee,
ammaaf gara jaarraa 19ffaa ti haa deebinu.
.
.
.
Itti fufa

# Walaloo Hortee Baareentummaa

Walaloo Hortee Bareentumaa!!
☆☆☆☆☆☆☆
Hortee Bareentumaa
Sab-boontoota walloo
Madda Sab-boonummaa
Raayyaa fi Azaboo
Qobboof warra Yejjuu
Ilmaan Abbaa waaxoo
Iluuf warra Hebanoo
Yaa gootoota walloo
Baabboof wayyuu
Ilmaan dhiiga tokkoo
Gabrummaa buqaasaa
Itti fufaa qabsoo!!2

Walloo biyya gootaa
Biyya gootowwaanii
Jaalattoota haqaa
Jaallawwaan qaqqaalii
Jaallan hedduu dhabnee
Kan Sabaaf kufanii
Nutti dhiise madaa
Yaadannoon isaanii
Qabsoo itti fufaa
Daandii jaallawwanii
Bilisummaa jennaa
Gumaa dhiiga Saanii
Seenaan haa yaadatuu
Jaallawwan kufanii!!2

Jaallawwan warraaqoo
Kan qabsoof kufanii
Irraaffachuun qabnuu
Jaallewwan kufanii
Dirree gubbaa Ciisaa
Lafeen jaallawwanii
Warra Ofii kufee
Xurree nuuf Saaqanii
Warra dhiiga Saaniin
Qabsicha jaaranii
Yoomuu hin dagannuu
Galata isaanii!!2

Maqaa Saanii kaafnaa
Haa yaadannuu Saanii
Jaal M/d dirree(Goota babbaas)
Hiddee Liibantichaa
Sab-boontoota Sabaa
Urjii lola keessaa
Jaal Abduu Idiris
Jaal Yuusuf M/d
Jaal Adamii Leencaa
Jaalattoota Sabaa
Burqaa Sab-boontootaa
Jaal Umar Hiddiyyee
Jaal Sayyoo Aliyyee
Qabsoo Sabaaf jecha
Goota baay'ee dhabnee
Jaal Adamii maammaa
Jaal Huuseen Sooressaa
Gumaa dhiiga Saanii
Bilisummaan baasaa
Jaal Ahmad Siraajuu
Jaal Hiddee Adamee
Jaal Huusanee Idris
Isaan kufan malee
Qabsoon hin dhaabbannee
Jaal Idiris Abduu
Jaal Badhaasoo Idiris
Warra lolee kufee
Qabsoo Saba Saaniif
Jaal mahammad Abdoo
Jaal Ahimad Idiris
Seenaan haa yaadatuu
Jaallawwan kufanii
Jaal Aluwwaa Ussoo
Jaal Huuseen Fantaa'ee
Jaallan kana Cufa
Qabsoof jecha dhabnee
Jaal Idirs mahammad
Jaal Abduu Hiddee
Jabaadhaa Saba koo
Qabsoof jecha dhabnee
Itti fufaa qabsoo
Akka hin dhaabbannee
Jaal Adam Idiris
Jaal Sayyoo Alii
 Warraaqxoota haqaa
Gootowwan qaqqaalii
Bilbilaatii jiraa
Daandiin gootowwanii
Sab-boontoota walloo
Haa yaadannuu Saanii
Yoomuu hin dagatuu
Galmeen Saba Saanii!!2

Gootowwan walloodhaa
Hedduu isaan dhabnee
Kaanis galmeef dhiifnee
Kaanis fakkiif kaafnee
Dhaamsa Sab-bootootaa
Akka hin dagannee
Irbicha diiginaa
Eegaa nuti kufnee
Qabsoo itti fufaa
Akka hin dhaabbannee
Eegaa maal Abbaasaa
Qabsoof jecha dhabnee
Aadaa du'aa taanaan
Qonnee wal-Awwaallee
Murticha diiginaa
Eegaa nu dabarree
Jechuun dhaammatanii
Warri qabsoof dhabnee!!2

Dhaamsa gootowwanii
Sinitti dhaammannee
Imaanaa jaallewwan
Akka hin dagannee
Sab-boontoota walloo
Jaallan hidduu dhanee
Qabsoo itti fufaa

Friday, February 26, 2021

# Kumsaa Moroda

#Kumsaa_Mooradaa (1870-1824). 
(Muceenis Goota, Kumsaanis Goota.
Fuggissoo Dubbii Keenyaa mee akkam nu gota?!!!).

Kumsaan Minilikiif erga gabbareen booda amantaa jijiiratee, amantaa Kirstaanaa fudhachuun, amanamummaa Atseef qabu kanaan itti mul'ise. Erga Kiristaanoomeen booda maqaan isaaf kenname #Gabra_Igizaabiheer yoo tahu, Kumsaa Mooradaa, Mootii Leeqaa Naqamti kan ture ilma Mootii Mooradaa Bakaree ti. Akkumma #Sulxaan_Abbaa_Jifaar, #Mahammad_Alii(Ras Haayila Mikaa'eel), #Ras_Taklahaymaanooti(Goojjaam) fi #Goobanaa_Daaccee faati, Kumsaa  Mooradaatis warra karaa nagayyaatiin Atse Minilikiiti harka kennuun, Minilik wajiin Itoophiyaa ijaaruun, capha Oromoo mootoota mirkaneessani dha. Bara jarri kun achii Minilik simatanii lafaa fi lafee Oromoo Harka nafxanyaa galchan, baha Oromiyaati immoo #Mucee_Ahmad_Mucee, #Yaayya_Alii_Siree, #Bakar_Waaree, #Ibroo_Shaxaa, #Leenjisoo_Diigaa fi kkf, "Osoo Lubuun jirruu lafaa fi lafee Oromoo abadan alagaaf dabarsinee hin laanu, Duunee baduu nuuf wayya" jechuun warra lubbuu ofii warreegama kaffale turan. Haa tahuu, Yeroo Ammaa Kumsaa Mooradaatis, Mucee Ahmad Mucee tis, #goota_Oromoo ja'amani waluma qixa ittiin yaamamu. Ulaagaan nama tokkoo Goota Oromoo jechisiiftee ittiin waamsistu hamma tarraa'ee kaayyame sabni irratti waliif gale hin jiretti, akkasitti hunduu yaamamuun humaa rakkoo hin qabu. 

Kumsaa Mooradaa gaafa lola gaarreen Adwaa waraana qabatee lolicharratti hirmaatee jira. Gumaacha Adwaarratti taasiseenis angoo Dejaazmaach ja'amtu argate ture. Mukeen fufurdaa masaraan Minilik Finfineeti ittiin ijaaramu baadhachiissee, Oromoota Wallaggaa baayyee hanga finfineeti akka fichisiise himama. Amna Karaa dheeraa kana jidduuti ilmaan oromoo muka san osoo gara finfinee fidanii dhuman seenaan haa tilmaamu. Kun akkumma jiruuti tahee, Kumsaa Mooradaa Magaalaa Naqamtee keessattis Masaraa ijaaratee qaba. Guddina Magaalaa Naqamtee tiif hedduu akka gumaaches seenaan isaa ni dubbatti. 

Akka ilaalcha dhunfaa kiyyatti, Kumsaa Mooradaatis haa tahu, Mahammad Aliitis (Abbaa Lij Iyyaasu) tahe, Goobanaa Daaccee, Capha Sirna Gadaa Oromoo mirkaneessanii, Itoophiyaa ijaaruun isaanii haa tahu waan rakkoo qabu miti haa jannu, Garuu erga Minilikii wajiin Sirna Gadaa cabsanii Itoophiyaa ijaaranii, guutuumaan guutuuti Itoophiyaa Nafxanyootaaf dabarsanii laachuun irra hin ture yaada ja'un qaba. Kumsaa Mooradaa bara 1924 du'aan adunyarraa darbe. Biyyeen itti haa salphatu janna moo Oromoon dhiifama haa gootuf jenna. Isintu beeka. 

Horaa Bulaa.

mootittii saba'a Queen of sheba

"Mootittii Saba'a""Queen sheba" ----------------------------------------------------------------- ★Miky Sultan Bar...